Prana, energia życiowa człowieka

Wszystko, co istnieje w trzech światach, opiera się na kontroli prany. Jak matka chroni swoje dzieci, O prano, chroń nas i obdarz nas blaskiem i mądrością.

— Praszna Upaniszada 2.13

Pięć głównych władz naszej natury – umysł, oddech (prana), mowa, słuch i wzrok – spierało się o to, która jest najważniejsza. Aby rozwiązać spór, postanowili, że każdy z nich po kolei opuści ciało, aby zobaczyć, kogo nieobecność najbardziej ucierpiała. Pozostała pierwsza mowa, lecz ciało nadal rozkwitało, choć było nieme. Następnie oko odeszło, lecz ciało rozkwitło, choć ślepe. Potem ucho odeszło, lecz ciało prosperowało, chociaż było głuche. W końcu umysł odszedł, lecz ciało nadal żyło, chociaż było teraz nieświadome. Ale w chwili, gdy prana zaczęła opuszczać ciało, ciało zaczęło umierać. Pozostałe zdolności szybko traciły siły życiowe, więc wszyscy pospieszyli do prany, uznali jej wyższość i błagali, aby została.

To stara historia wedyjska, której nieco inne wersje można znaleźć w różnych Upaniszadach. Argument na początku przedstawia zwyczajny stan człowieka, w którym nasze zdolności nie są zintegrowane, lecz rywalizują ze sobą o kontrolę nad naszą uwagą. Kiedy prana odchodzi, staje się jasne, że prana dostarcza energii wszystkim naszym władzom, bez których żadna z nich nie może funkcjonować. Morał z tej historii jest taki, że aby kontrolować pozostałe zdolności, należy najpierw kontrolować pranę, nadającą pęd i zapewniającą siłę.

Czym jest prana?

Aby więc wywołać pozytywne przemiany w ciele i umyśle, musimy zrozumieć energię, poprzez którą one działają. Siła ta nazywana jest w sanskrycie praną, co oznacza „energią pierwotną”, czasami tłumaczoną jako „oddech” lub „siła życiowa”, „tchnienie życia”, „energia życiowa” choć w rzeczywistości jest to coś więcej. Prana ma wiele poziomów znaczenia, od fizycznego oddechu po energię samej świadomości. Prana to nie tylko podstawowa energia życiowa, to pierwotna moc twórcza. Jest to główna forma całej energii działająca na każdym poziomie naszej istoty. Ta pierwotna moc twórcza nieustannie krąży wokół nas i wewnątrz nas. Prana tworzy energię naszej świadomości, ale jest również odpowiedzialna za regulację wszystkich funkcji fizycznych naszego organizmu.

Funkcje prany w naszym organiźmie.

Prana jest źródłem wszelkiego ruchu w naszym ciele. Reguluje wszystkie świadome i nieświadome funkcje organizmu, takie jak oddech, trawienie, przepływ krwi, eliminacja oraz wzrost i gojenie komórek. Tak samo, jak przepływa przez fizyczne ciało, również ma wpływ na zarządzanie przez nas emocjami, myślami i świadomość. Jest więc potężną energią, a jej przepływ zależy od pojemności i drożności kanałów energetycznych nadi, oraz ośrodków energii w jodze nazywanych czakrami. Dlatego nasze samopoczucie, siła witalna i energia życiowa są bezpośrednio powiązane z ilością i przepływem prany w organiźmie.

Dlaczego świadomość prany jest taka ważna?

Jeśli praktykujesz jogę warto również spojrzeć na ten system z szerszej perspektywy. Jeśli skupiasz się jedynie na asanach i jej fizycznym aspekcie być może w tym „pędzie” nie zauważasz, że blokujesz swoją energię poprzez zbyt mocną praktykę, brak snu i odpoczynku, jedzenie które nie odżywia itd. Praktyka jogi powinna być holistyczna i zapraszać Cię do zadbania o siebie również na innych poziomach:

• zwiększ uważność w asanach sprawdzaj, czy pozwalasz energii płynąć, czy ją zamykasz, ściskasz, zatrzymujesz
• dbaj o pranę w codziennym życiu np. poprzez pożywienie, sen, odpoczynek masz energię do regularnej praktyki jogi
• praktykuj świadomy oddech, a prana i poczucie witalności niech będzie informacją zwrotną
• stosuj jogiczny stylu życia, o którym niżej a energia życiowa będzie Cię wypełniać
• prana wspiera w byciu tu i teraz, pozwala zarządzać emocjami i myślami
• prana tworzy zdolność uzdrawiania i dobrego samopoczucia na wielu poziomach

Jeśli dopiero rozpoczynasz przygodę z jogą sama świadomość, że pierwotna energia, która stworzyła świat krąży dookoła Ciebie i w Tobie wystarczy. Wielowarstwowość, różne systemy filozoficzne, jak i kulturowe mogą określać energię płynącą w ciele bardzo różnie. W klasycznej jodze mówi się o Vayus (wiatrach), które mają bardzo subtelne, ale i wyraźne właściwości energetyczne, w tym określone funkcje i kierunki przepływu

Pięć pran w jodze:

Prana Vayu

Prana vayu dosłownie oznacza „powietrze poruszające się do przodu”, ponieważ porusza się do wewnątrz i reguluje wszelkiego rodzaju odbiór w ciele, od jedzenia, picia i wdychania, aż po odbiór wrażeń zmysłowych i doświadczeń mentalnych. Ma charakter napędowy, wprawia rzeczy w ruch i prowadzi je, a także zapewnia podstawową energię, która napędza nas w życiu.

Apana Vayu

Apana vayu, „powietrze, które się oddala”, przemieszcza się w dół i na zewnątrz, regulując wszelkie formy eliminacji i reprodukcji (które również poruszają się w dół). Reguluje wydalanie kału i moczu, wydalanie nasienia, płynu menstruacyjnego i płodu oraz eliminację dwutlenku węgla przez oddech. Na głębszym poziomie rządzi eliminacją negatywnych doświadczeń zmysłowych, emocjonalnych i mentalnych. Stanowi podstawę naszej funkcji odpornościowej.

Udana Vayu

Udana vayu, „powietrze unoszące się w górę”, porusza się w górę i powoduje jakościowe lub transformacyjne ruchy energii życiowej. Reguluje rozwój ciała i zdolność stania, a także mowę, wysiłek, entuzjazm i wolę. Jest to nasza główna pozytywna energia, pomagająca nam rozwijać nasze różne powłoki i ewoluować w świadomości.

Samana Vayu

Samana vayu, „równoważące powietrze”, przemieszcza się z peryferii do centrum poprzez poruszające i wnikliwe działanie. Wspomaga trawienie na wszystkich poziomach, pracując w przewodzie pokarmowym w celu trawienia pokarmu, w płucach w celu trawienia powietrza lub wchłaniania tlenu, a w umyśle w celu trawienia doświadczeń – zmysłowych, emocjonalnych i mentalnych.

Wiana Vayu

Vyana vayu, „powietrze poruszające się na zewnątrz”, przemieszcza się z centrum na peryferie, regulując krążenie na wszystkich poziomach. Porusza żywność, wodę i tlen po całym ciele oraz utrzymuje nasze emocje i myśli w obiegu w umyśle, nadając pęd i zapewniając siłę.

Wszystko łączy się ze sobą.

Pięć pran można również postrzegać w kategoriach obszaru ciała. Prana vayu zarządza ruchem energii od głowy do pępka, który jest pranicznym centrum ciała fizycznego. Apana vayu reguluje przepływ energii od pępka do czakry korzenia u podstawy kręgosłupa. Samana vayu zarządza przepływem energii z całego ciała z powrotem do pępka. Vyana vayu reguluje przepływ energii z pępka po całym ciele. Udana vayu reguluje przepływ energii od pępka do głowy. Krótko mówiąc, prana vayu reguluje przyjmowanie substancji, samana reguluje ich trawienie, a vyana reguluje krążenie składników odżywczych. Udana reguluje uwalnianie pozytywnej energii, a apana reguluje eliminację materiałów odpadowych. Przypomina to działanie wydajnej maszyny. Prana dostarcza paliwo, samana przekształca je w energię, a wjana rozprowadza energię do różnych miejsc pracy. Apana usuwa odpady powstałe w procesie konwersji. Udana zarządza wytworzoną w ten sposób energią, umożliwiając maszynie efektywne działanie.

Jak zrównoważyć pranę?

Joga kładzie nacisk na oczyszczanie zarówno ciała, jak i umysłu, jako środka który prowadzi do samorealizacji. Dlatego też jogini:

• często wybierają dietę wegetariańską bogatą w pranę (świeże, zdrowe, naturalne),
• pracują nad umysłem zakorzenionym w wartościach etycznych, takich jak prawdomówność i niestosowania przemocy
• mają własną dyscyplinę praktyk duchowych i dzięki zaangażowaniu i gorliwości mogą spalić nieczystości w ogniu tapasu.
• stosują pranajamę i ćwiczenia ddechowe. W celu równoważenia przepływu prany zalecana jest technika naprzemiennego oddechu – nadishodana.

Po co to wszystko? Jeśli pamiętamy o celu jogi, jakim jest oświecenie, czy też samorealizacja wtedy jasne staje się, że zaburzenia w ciele (fizyczny, mentalnym, emocjonalnym, energetycznym itd.) będą zakłócały osiągnięcie celu. Jeśli jednak nie do końca bliska jest Ci ta teoria, możesz po prostu pomyśleć o harmonii, spokoju, zdrowiu, życiu pełnym energii. To nie znaczy, że na Twojej drodze nie będą stawały przeszkody, ale dzięki tym praktykom będzie Ci je dużo łatwiej przeżywać. Żeby oczyścić ciało i umysł, potrzebna jest prana, ale żeby prana mogła przepływać potrzebny jest czysty umysł i ciało – pracując z jednym, czy drugim wpływasz na to kolejne. Wszystko w Twoim ciele jest połączone, a dzięki energii prany połączeni jesteśmy również my z całym wszechświatem.